نزدیک به دو هفته است که بحران سیاسی پاکستان را فراگرفته است. دو گروه سیاسی و مذهبی در برابر ساختمان پارلمان این کشور در پایتخت -اسلامآباد- دست به تحصن و تظاهرات زده و هر دو خواستار استعفای نخست وزیر نواز شریف هستند.
آزادی و انقلاب
عمران خان رهبر حزب تحریک انصاف پاکستان مدعی است که حزب مسلم لیگ نواز شریف در انتخابات سال ۲۰۱۳ تقلب کرده و خواستار بازشماری دوباره آراء چهار حوزه انتخاباتی شده است؛ اما برای اینکه این بازشماری منصفانه انجام شود، اصرار میورزد تا نواز شریف حتی بطور موقت، از مقامش استعفا دهد.
عمران خان در یکی از سخنرانیهایش در اسلامآباد گفت در حالیکه در افغانستان برای روشن شدن مسأله آراء پاک از ناپاک، تمام آرا بازشماری میشود، نواز شریف حاضر به بازشماری آراء چهار حوزه رأیدهی نیست.
عمران خان همچنان خواستار برگزاری مجدد انتخابات است. او میگوید تا استعفای نواز شریف، به تظاهرات موسوم به آزادی ادامه خواهد داد.
طاهر القادری از روحانیون پرنفوذ پاکستان و رهبر تحریک عوامی که دو ماه پیش دستکم ۱۵ تن از فعالان حزبش در یک حمله پلیس کشته شدند، خواستار خونخواهی آنها شده است.
او میگوید حمله به این افراد، به گفته وی به دستور شهباز شریف سروزیر ایالت پنجاب و برادر نخست وزیر نواز شریف انجام شده، از این رو با موجودیت نخست وزیر و برادرش در قدرت، رسیدگی منصفانه به پرونده قتل این افراد ممکن نیست؛ لذا او نیز خواستار استعفای هر دو برادر از قدرت است. او هم تأکید دارد که تا پیروزی انقلاب، به تحصن در برابر پارلمان ادامه میدهد.
این دو رهبر مخالف، خواستهای دیگری هم دارند، اما خواست اصلی آنها استعفای نواز شریف از نخست وزیری است.
نافرمانی مدنی
عمران خان رهبر تحریک انصاف از مردم خواسته است دست به نافرمانی مدنی بزنند. پول برق، گاز و مالیات را نپردازند و پولهای خود را در بانکهای دولتی سپردهگذاری نکنند.
طاهر القادری نیز ضربالاجلی را برای استعفای نواز شریف تعیین کرده است.
او از اعضای پارلمان نیز خواسته است تا پیش از اتمام ضربالاجل او، پارلمان را ترک کنند. او پارلمان، انتخابات و دولت به رهبری حزب مسلم لیگ نواز شریف را غیرقانونی میخواند.
تلاشهای دولت
دولت به رهبری نواز شریف در روزهای گذشته برای حل این بحران با متحدین سیاسیاش سرگرم مشورت بوده و تأکید دارد که به هیچ وجه حاضر به استعفاء نیست.
نخست وزیر نواز شریف از آصف علی زرداری رئیس جمهور سابق و رهبر حزب مردم نیز دعوت کرد تا برای پیدا کردن یک راهحل به کمک او بشتابد.
متحدین سیاسی نخست وزیر شریف، از جمله حزب ملی خلق پشتون به رهبری محمود خان اچکزی نیز او را ترغیب میکنند تا از تهدید مخالفان نترسد و مقاومت کند.
تلاشهای میانجیگران دولت برای کنار آمدن با عمران خان و طاهر القادری نیز تاکنون دستاوردی نداشته است.
در عین حال دولت از دست زدن به هرگونه اقدام خشونتآمیز برای پراکنده کردن تظاهرکنندگان هراس دارد؛ با آنکه نیروهای پلیس آماده دست زدن به هرگونه اقدام علیه تظاهرکنندگان هستند.
هوادارن حزب مسلم لیگ نواز شریف نیز از دو روز پیش در شهرهای مختلف به طرفداری از دولت دست به راهپیمایی زدهاند.
سکوت ارتش
ارتش پاکستان که همواره در بحرانهای سیاسی کشور حرف آخر را زده است، تاکنون خاموشی اختیار کرده و نیروهای ارتش تنها امنیت ساختمانهای مهم دولتی را در دست گرفتهاند.
ارتش تنها یکبار با انتشار بیانیهای از تمام جناحهای دولت و مخالفانش خواست مسائل را از راه گفتگو حل کنند.
روز سهشنبه ژنرال راحیل شریف فرمانده ارتش و نواز شریف نخست وزیر طی دیداری، بحران جاری کشور را مورد بحث قرار دادند.
تحلیلگران سیاسی در پاکستان معتقدند که به احتمال زیاد، دو جناح معترض از حمایت عناصری در ارتش پاکستان برخوردار هستند. با آنکه آنها بطور مشخص از کسی یا نهادی نام نمیبرند، اما مراد آنها ارتش است.
سرنوشت دموکراسی پاکستان
سرنوشت دموکراسی و بقای دولتهای منتخب در پاکستان همواره در دست ارتش این کشور بوده و وفاداری دولتهای منتخب به منافع استراتژیک تعریف شده از سوی ارتش، متضمن بقای دموکراسی شکننده در پاکستان است.
اکنون نیز چنین به نظر میرسد که اگر دولت به رهبری نوازشریف و مخالفانش موفق نشوند برای حل بحران کنونی راه حلی بیابند، ممکن است ارتش پا جلو بگذارد.
بیشتر احزاب سیاسی پاکستان به شدت نگران چنین واقعهای هستند.